Vijvervissen

I. Waarom vissen in de vijver?

Vissen maken een vijver aantrekkelijk om naar te kijken. Het is leuk om tussen de bossen waterplanten felgekleurde vissen te zien zwemmen, of te kijken hoe ze een insect van de oppervlakte happen.

In de vijverbiologie hebben vissen eigenlijk geen rol. Een vijver kan makkelijk zonder vissen; het is dan zelfs makkelijker om het water mooi helder te houden. Toch zijn er maar weinig vijvers waarin helemaal geen vissen zitten.

Vissen maken je vijver levendig. Het is wel belangrijk dat je de goede soorten kiest, niet teveel vissen in de vijver zet en er op een goede manier mee omgaat.

II. Welke vissen zijn geschikt voor in de vijver?

Niet alle vissen zijn geschikt om in een vijver te houden. Vissen die de bodem omwoelen, die bijna onzichtbaar zijn door een schutkleur of vissen die zich razendsnel voortplanten kun je beter uit je vijver houden.

Geschikte vijvervissen hebben de volgende kenmerken:

Oppervlakte-azers
Hiermee wordt bedoeld dat de vis zijn voedsel aan de vijveroppervlakte zoekt en niet in de bodem. Deze vissen zie je daarom beter zwemmen en ze maken geen rommeltje van je vijver.

Geen schutkleur
Vissen in natuurlijk water hebben een schutkleur. Die beschermt hen tegen reigers en andere vijanden. In de vijver kun je beter vissen zetten met een opvallende kleur. Je wilt je vissen immers wel kunnen zien.

Geen snelle groei of snelle voortplanting
Elke vijver kan maar een bepaalde hoeveelheid vis herbergen zonder problemen te krijgen met de biologische kringloop. Als er teveel of te grote vissen in de vijver zitten, kunnen de vijverplanten en het filter de hoeveelheid afvalstoffen niet meer aan. De vijver wordt dan troebel. Het is dus belangrijk om vissen te kiezen die niet te snel groeien en die geen honderden jonkies per jaar krijgen.

Hieronder staat van een aantal vissen beschreven of ze geschikt zijn voor de vijver.

Goudvis
Hoewel in veel vijvers goudvissen zitten, is het geen geschikte vijvervis. Goudvissen woelen vaak in de bodem en ze krijgen ontzettend veel nakomelingen. Goudvissen in de vijver leidt vaak tot problemen met het biologisch evenwicht.

Goudwinde
De goudwinde is wel een goede keus. Goudwindes zijn oppervlakte-azers en ze krijgen niet zoveel nakomelingen.

Goudelrits (Mona Lisa)
Dit is een prima vijvervis. Goudelritsen zoeken hun voedsel aan de oppervlakte. Ze krijgen wel veel jonkies, maar de vissen blijven klein. Hierdoor belasten ze de vijver niet teveel.

Goudwindes (links) en goudelrits (rechts). Deze soort wordt ook wel Mona Lisa genoemd.

Sarasa (komeetstaart)
Dit zijn prachtige vissen voor de vijver. Ze hebben mooie kleurenpatronen, azen aan de oppervlakte en planten zich met mate voort.

Zonnebaars
Zonnebaarzen zijn roofvissen. Hierdoor zijn ze alleen geschikt voor grotere vijvers, waarin voldoende aasvisjes zwemmen. In te kleine vijvers zullen ze óf verhongeren óf schade toebrengen aan het visbestand. In een vijver vanaf 10.000 liter inhoud kun je één of twee zonnebaarzen houden.

Sarasa's (links) zijn mooie vijvervissen, die een rood-wit kleurenpatroon hebben. Ze worden ook wel komeetstaarten genoemd. Zonnebaars (rechts): een roofvis die alleen in grotere vijvers gehouden kan worden.

Steur
De steur is een bodemvis die stromend water nodig heeft. Dit maakt hem minder geschikt voor de tuinvijver. Daarnaast worden steuren erg groot en zijn ze daardoor heel belastend voor het biologisch evenwicht in de vijver.

III. Hoeveel vissen kun je houden in de vijver?

De hoeveelheid vis die je probleemloos in je vijver kunt houden hangt van een aantal zaken af:

Omvang van de vijver
Hoe groter de vijver, hoe meer vissen je kunt houden.

Leeftijd van de vijver
Een jonge vijver heeft meestal maar een wankel biologisch evenwicht. In het eerste jaar van je vijver kun je daarom beter geen of hooguit enkele vissen houden.

Aanwezigheid van een filter
In vijvers met een biologisch filter kun je meer vissen houden dan in vijvers zonder zo’n filter. Het filter helpt mee de afvalstoffen van de vijver snel af te breken.

Soort vissen
Zoals onder II uitgelegd, zijn sommige vissoorten meer belastend voor je vijver dan andere.

Waterkwaliteit
In vijvers met een goede waterkwaliteit (met name een goede waterhardheid) kun je aanzienlijk meer vissen houden dan in vijvers die gevuld zijn met zacht water.

Teveel is nooit goed. Links zie je wat kan gebeuren als je vissen teveel voert: troebel water door zweefalgen. Rechts: teveel vissen is je vijver leidt tot problemen met het biologisch evenwicht en verhoogt de kans op visziekten.

Vuistregel
Als vuistregel kun je aanhouden, dat je per 1.000 liter vijverwater ongeveer 20 cm vis in de vijver kunt houden. Met een goed filter, voldoende waterplanten en een goede waterhardheid kun je hier nog eens 25% bij optellen en kom je op 25 cm vislengte per 1.000 liter. In een vijver van bijvoorbeeld 5.000 liter kun je op die manier 125 cm vis houden. Dit zijn bijvoorbeeld zo'n 30 goudelritsen of 7 tot 12 goudwindes.

IV. Koikarpers

Sommige vijverbezitters willen graag koikarpers in hun vijver houden. Als je kiest voor koikarpers, betekent dit echter dat je je vijver compleet anders moet inrichten en helder houden dan bij een gewone tuinvijver het geval is.

Koikarpers zullen, zeker als ze wat groter worden, alle zuurstofplanten in de vijver aanvreten. Zonder aanvullende maatregelen betekent dit, dat de vijver al snel troebel wordt. Daarnaast belasten koikarpers door hun grote omvang het vijvermilieu heel zwaar.

Als je kiest voor koikarpers, zul je moeten investeren in speciale filtersystemen die de zuiverende taak van de waterplanten min of meer overnemen. Deze filtersystemen zijn erg duur en krijgen de vijver nooit zo helder als waterplanten dit kunnen.

Een andere mogelijkheid is om een vijver in twee gedeelten te maken: één deel met daarin de koikarpers en een ander deel, afgesloten voor de vissen, met daarin de zuurstofplanten.

Koikarpers zijn mooie vissen, maar vragen een compleet andere benadering van je vijver dan in het geval van een traditionele tuinvijver. Wie koikarpers wilt, neemt eigenlijk een huisdier en past daar zijn vijver op aan.

V. Vissen kopen, uitzetten en voeren

Vissen kopen
Zorg dat je vissen koopt bij een gespecialiseerde kwekerij of tuincentrum. Let goed op, dat de exemplaren die je koopt, geen wondjes, infecties of schimmelplekken hebben.
Vervoer de vissen in een stevige plastic zak met voldoende water in een afgedekte doos, uit de zon. Ben uiterst voorzichtig; tijdens het transport zijn vissen extra gevoelig voor beschadigingen en hebben ze een hoog stressniveau.

Vissen uitzetten
Leg de nieuwe vissen met zak en al een half uurtje in je vijver, op een plaats in de schaduw. Hierna kun je de zak openknippen en de vis in de vijver laten.
Het komt helaas regelmatig voor dat nieuwe vissen ondanks alle voorzorgsmaatregelen snel doodgaan nadat je ze in de vijver hebt uitgezet. Ga in elk geval om met de nieuwe vissen zoals hierboven beschreven staat. De sterfte blijft dan tot een minimum beperkt.

Vissen voeren
Wanneer je de hoeveelheid vis in je vijver beperkt tot wat hierboven beschreven is in III, hoef je deze niet perse te voeren. Omdat de hoeveelheid vis in overeenstemming is met het biologisch evenwicht van de vijver, zullen de vissen in staat zijn hun eigen eten te vinden in de vijver. Dit zijn insecten, wormpjes en afgestorven plantendelen.

Het voeren van vissen is natuurlijk wel leuk. Het is ook een moment waarop je kunt controleren of de vissen geen beschadigingen of infecties hebben.
Voer niet teveel; zie het als een extraatje voor de vissen. Voer pas bij een watertemperatuur van tien graden of meer. Vissen zijn koudbloedige dieren en bij lage watertemperaturen ligt hun stofwisseling bijna stil. Ze hebben dan geen behoefte aan eten.
Zorg in elk geval dat je niet meer voert dan dat de vissen in vijf minuten kunnen eten. Teveel voer kan makkelijk leiden tot troebel water.

Vissen kunnen allerlei aandoeningen krijgen. Op deze kaart staat een aantal ervan beschreven. Veel problemen kun je voorkomen door niet teveel vissen te houden en te zorgen voor gezond vijverwater.

VI. Vissen gezond houden

Om de vissen in je vijver gezond te houden, kun je zorgen voor de volgende zaken:

Voldoende zuurstofplanten
Vissen hebben zuurstof nodig; zuurstofplanten zorgen hiervoor.

Niet teveel vissen
De meeste visziekten ontstaan doordat er teveel vissen in de vijver zitten. Minder vissen beperkt de kans op besmettelijke visziekten.

Zorg voor schaduw
Zorg dat de vissen schaduw hebben in de vijver. Dit kan de schaduw van een boom zijn, maar ook de schaduw van drijfbladeren van een waterlelie.

Zieke vissen apart
Als een vis ziek wordt, zet hem dan zo snel mogelijk in een aparte bak. Zo voorkom je dat hij andere exemplaren aansteekt.

Behandeling van zieke vissen
Als je vissen toch ziek worden, kun je overwegen om een medicijn toe te dienen. Bedenk hierbij dat medicijnen duur zijn en lang niet altijd voorkomen dat de vis toch doodgaat. Zeker bij wat kleinere exemplaren is behandeling meestal zinloos.

Als je een vis wilt behandelen, moet je hem in een aparte bak zetten (quarantaine). De medicijnen, die je aan het water toe kunt voegen, bevatten namelijk bacteriedodende middelen. Dit is goed voor de zieke vis, maar funest voor de bacteriën in het filter en de vijver. Bovendien werken de geneesmiddelen veel effectiever als je ze toepast in een kleinere waterhoeveelheid.
Bij tuincentra zijn middelen tegen diverse aandoeningen te koop.