Een vijver ontwerpen

I: Een goed vijverontwerp: onmisbaar

Mooie vijvers hebben één overeenkomst: ze zijn altijd aangelegd op basis van een goed ontwerp. Wie een vijver in zijn tuin wil, doet er verstandig aan voldoende tijd te steken in het maken van een ontwerp. Op deze pagina staan de belangrijkste punten rond het maken van een goed vijverontwerp op een rijtje.

Elke mooie vijver begint met een goed ontwerp. In zo'n vijverontwerp maak je keuzes over de vorm, het materiaal, de ligging, de beplanting en de randafwerking. Besteed altijd voldoende tijd aan het ontwerpen van je vijver, want fouten die je hier maakt kun je later niet meer corrigeren.

II: Kies je vijver

Voordat je een ontwerp gaat maken, moet je een paar keuzes maken.

Natuurlijke en formele vijvers
Als eerste zul je moeten kiezen of je een natuurlijke of formele vijver wil. Een natuurlijke vijver is een vijver waarbij de rand geleidelijk overloopt in de rest van de tuin, meestal met een moerasgedeelte. Een formele vijver is een vijver waarvan de randen strak zijn vormgegeven. Hierbij is er dus juist een abrupte overgang tussen vijver en tuin.
Of je kiest voor een natuurlijke of formele vijver is voor een deel een persoonlijke smaak. Natuurlijke vijvers staan het mooist in grote, open tuinen. In kleinere, afgezette tuinen zijn formele vijvers meestal mooier.

Formaat
Je zult de omvang van je vijver af moeten stemmen op de tuin waarin hij komt. Een te kleine vijver in een grote tuin is niet mooi; andersom ook niet. Je zult ook rekening moeten houden met vijverbiologie: een te kleine vijver (minder dan 2.000 liter) kan geen goed biologisch evenwicht opbouwen. Dit betekent dat deze vijvers extra gevoelig zijn voor troebel worden.

Ligging
Een heldere vijver heeft veel zon nodig. Vijvers blijven helder doordat waterplanten voedingsstoffen uit het water opnemen. Deze planten kunnen dit alleen, als ze voldoende zonlicht krijgen. Kies voor je vijver een plaats, waar deze minstens zes uur zonlicht per dag krijgt.

Voorbeeld van een formele vijver: de overgang tussen water en land is strak. Bij formele vijvers kun je gebruik maken van materiaal als hout of (natuur)steen om de vijverrand af te werken.

Materiaal: folievijver, betonvijver of voorgevormde vijver

Folievijvers
De meeste vijvers zijn folievijvers. Dit betekent dat de vijverkuil waterdicht wordt gemaakt met een vel PVC-folie of rubberfolie. Folie heeft als voordeel dat je je vijver in principe elke vorm kunt geven. Daarnaast is het een relatief goedkoop materiaal. Nadeel van folie is dat het makkelijk lek kan raken door een scherp voorwerp. PVC-folie heeft een levensduur van maximaal tien jaar; daarna wordt het poreus en moet het vervangen worden. Rubberfolie is duurder, maar gaat tot wel 50 jaar mee.

Betonvijvers
Betonvijvers werden tot in de jaren 80 van de vorige eeuw vaak aangelegd. In die tijd was de kwaliteit van de folie niet zo goed als vandaag de dag. Bij een betonvijver worden de vijverwanden en bodem gemaakt van gegoten en gewapend beton. Vergeleken met folievijvers is het een dure en bewerkelijke constructie, vandaar dat er tegenwoordig niet veel meer met beton gewerkt wordt. Hoewel een goed aangelegde betonnen vijver erg sterk is en lang meegaat, bestaat er altijd het risico van scheuren tijdens een lange vorstperiode. Een betonnen vijver die eenmaal kapotgevroren is, kan meestal niet meer hersteld worden. De vijverkuil bekleden met folie is in dat geval de beste optie.

Voorgevormde vijvers
Voorgevormde vijvers zijn sterk, duurzaam en redelijk voordelig. Het nadeel is dat de vijverinhoud meestal beperkt is. Deze voorgevormde vijvers zijn dus meestal klein zijn. Er bestaan modulaire systemen, waarbij losse delen waterdicht aan elkaar bevestigd kunnen worden.

Voorbeeld van een folievijver (links) en een voorgevormde vijver (rechts). Bij een folievijver bepaal je zelf de omvang en de vorm van een vijver; bij een voorgevormde vijver doet de fabrikant dat.

III: Hoe ontwerp je je vijver?

Als je een keuze hebt gemaakt tussen de alternatieven onder II kun je met het eigenlijke ontwerpen beginnen. Je maakt hierbij de volgende tekeningen:

Plattegrond van de tuin
Als eerste maak je een plattegrond van je tuin in de nieuwe situatie, met vijver dus. Hierop teken je ook nieuwe bestrating, contactpunten voor elektriciteit, kabels en verlichting.

Dwarsprofiel van de vijver
Met een dwarsprofiel laat je zien hoe de vijver er onder water uitziet. In deze dwarsdoorsnede maak je de verschillende diepteniveaus van je vijver zichtbaar. De meeste vijvers moeten voor ongeveer de helft 80 cm diep zijn en voor de andere helft 50 cm. Deze dieptes zorgen ervoor dat alle waterplanten een geschikte plek kunnen krijgen en dat vissen en andere dieren probleemloos kunnen overwinteren in de vijver. Bij natuurlijke vijvers laat je op het dwarsprofiel ook de moeraszone zien; deze is maximaal 20 cm diep.

Plattegrond en dwarsprofiel: zo ontwerp je je vijver boven en onder water.

Beplantingsplan
Waterplanten bepalen voor het grootste deel hoe je vijver er straks komt uit te zien. Daarnaast zijn deze planten noodzakelijk om je vijver mooi helder te houden. Tijdens het ontwerp moet je daarom al nadenken welke planten je in de vijver wilt. Veel vijvers hebben één waterlelie in de diepste zone en verschillende soorten zuurstofplanten in het ondiepere deel. Bij vijvers met een moeraszone zul je ook moerasplanten moeten kiezen. Over het algemeen bereik je het mooiste effect door te kiezen voor enkele soorten planten en deze in groepen bij elkaar te zetten. Dit is mooier dan allemaal soorten planten door elkaar.

Randafwerking
Bij natuurlijke vijvers wordt de vijverrand gevormd door een moeraszone. Bij formele vijvers zul je de vijverrand op een andere manier moeten afwerken. Hiervoor kun je hout of steen gebruiken. Zorg er altijd voor, dat de vijverrand wat hoger is dan de rest van de tuin. Bij een flinke regenbui kan er dan geen vuil uit de tuin in de vijver spoelen.

In het beplantingsplan laat je zien waar welke planten in de vijver komen. Planten spelen een belangrijke rol in het helder blijven van de vijver. Ook bepalen ze hoe je vijver er straks uitziet. Het is daarom belangrijk om tijdens het ontwerpen van je vijver al aandacht te schenken aan de planten en hiermee niet te wachten tot de vijver klaar is.

Op één van deze manieren zou je de vijverrand kunnen afwerken. Zorg er voor, dat er geen water van de tuin in de vijver kan lopen. Hiervoor moet je de vijverrand altijd iets hoger maken dan de rest van de tuin.

IV: Verder lezen

Op de pagina vijveraanleg kun je lezen hoe je de aanleg van je vijver kunt aanpakken.

Externe links

www.vijverhulp.nl: informatie over vijverontwerp / ontwerpen vijver
www.vijverhulp.be: Belgische site over vijverontwerp / ontwerpen vijver